Λίπανση

Λίπανση

Θρεπτικά στοιχεία και φυτά

Τα φυτά εκτός από το νερό χρειάζονται και θρεπτικά στοιχεία για να αναπτυχθούν, να ανθίσουν και να παράγουν καρπούς. Τα απαραίτητα ανόργανα στοιχεία ομαδοποιούνται σε μακροστοιχεία και μικροστοιχεία ανάλογα με τη συγκέντρωση τους στους φυτικούς ιστούς. Έτσι διακρίνουμε:

  • Μακροστοιχεία: άζωτο, φώσφορος, κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο, θείο.
  • Μικροστοιχεία ή Ιχνοστοιχεία: σίδηρος, μαγγάνιο, ψευδάργυρος, χαλκός, βόριο, μολυβδαίνιο κλπ.

Κάθε ένα από αυτά συμμετέχει σε ένα μέρος του μεταβολισμού του φυτού και συμβάλλει στη σωστή λειτουργία του.

Ρόλος του κάθε στοιχείου στον φυτικό οργανισμό

Άζωτο: Δίνει ενέργεια για τη βλάστηση και την ανάπτυξη των φυτών. Τα φυλλώδη  φυτά χρειάζονται πολύ άζωτο, ενώ τα ριζοειδή λιγότερο. Τα δένδρα χρειάζονται αρκετό άζωτο στην αρχή και λιγότερο μετά.

Φώσφορος: Δίνει στα φυτά τις απαιτούμενες αντοχές σε παράγοντες καταπόνησης, βοηθά στην ανάπτυξη των ριζών, στην ανθοφορία των λουλουδιών και στην καρποφορία των δένδρων.

Κάλιο: Προσδίδει ευρωστία και ανθεκτικότητα σε ασθένειες. Δίνει την απαιτούμενη λάμψη στα καλλωπιστικά αλλά και ποιότητα στους καρπούς των δένδρων και των λαχανικών (για παράδειγμα μέγεθος, σχήμα, γεύση, άρωμα).

Ασβέστιο: Βοηθά στη δομή των κυττάρων και είναι αναγκαίο για τη δύναμη των φυτών.

Μαγνήσιο: Είναι και αυτό πολύ απαραίτητο καθώς είναι συστατικό της χλωροφύλλης. Συμβάλλει στην παραγωγή ATP (τρι- φωσφορική αδενοσίνη) μέσω του ρόλου του ως συνένζυμο. Εμπλέκεται στη σύνθεση των σακχάρων και στη μεταφορά του αμύλου.

Θείο: Είναι δομικό συστατικό για την δημιουργία πρωτεϊνών, ενζύμων και βιταμινών από τα φυτά.

Βόριο: Εμπλέκεται στη λειτουργία της αναπνοής, της γονιμοποίησης των ανθέων, της απορρόφησης νερού καθώς και στη λειτουργία της κυτταρικής μεμβράνης. Βοηθά στην παραγωγή ζάχαρης και υδρογονανθράκων.

Σίδηρος: Είναι πολύ απαραίτητος για την παραγωγή χλωροφύλλης και κατά συνέπεια για την διαδικασία της φωτοσύνθεσης.

Χαλκός: Είναι σημαντικός για το σχηματισμό των αμινοξέων  και της λιγνίνης στα φυτικά κύτταρα, ουσία που ενδυναμώνει τη δομή των κυττάρων. Επηρεάζει τη διατηρησιμότητα των φρούτων καθώς και την περιεκτικότητά τους σε σάκχαρα.

Ψευδάργυρος: Είναι βασικό στοιχείο για τη παραγωγή ενέργειας, τη σύνθεση πρωτεϊνών και τη ρύθμιση της ανάπτυξης.

Μαγγάνιο: Έχει σημαντικό ρόλο σε διάφορα ενζυμικά συστήματα σχετικά με την αναπνοή και τη φωτοσύνθεση. Επίσης, είναι απαραίτητο για το σχηματισμό των χλωροπλαστών και βοηθά στη διάσπαση των υδατανθράκων και στο μεταβολισμό του αζώτου.

Μολυβδαίνιο: Απαιτείται η παρουσία του για την παραγωγή ενός μεγάλου αριθμού ενζύμων.

Διαθεσιμότητα θρεπτικών στοιχείων

Το έδαφος αποτελεί τη μοναδική πηγή εισόδου θρεπτικών στοιχείων στο φυτό. Ορισμένες φορές ενώ το επιθυμητό στοιχείο υπάρχει σε επάρκεια στο έδαφος το φυτό δεν μπορεί να το απορροφήσει. Σε αυτή την περίπτωση λέμε ότι το στοιχείο είναι "μη διαθέσιμο". Η διαθεσιμότητα ενός στοιχείου εξαρτάται από την οξύτητα του εδάφους, την αλατότητα, την θερμοκρασία, τον αερισμό, την διαθεσιμότητα του νερού και φυσικά τη συγκέντρωση του στοιχείου. Η λίπανση βοηθά στη διατήρηση της γονιμότητας του εδάφους με την προσθήκη θρεπτικών στοιχείων.

Λιπάσματα

Από την εμφάνιση της γεωργίας χιλιάδες χρόνια πριν ήταν κοινή πρακτική η προσθήκη ζωικών υπολειμμάτων στο έδαφος, γιατί πιστευόταν ότι αυξάνεται η παραγωγή. Σήμερα στη θέση απλών υπολειμμάτων χρησιμοποιούμε τα λιπάσματα. Ως λίπασμα ορίζεται οποιαδήποτε μίγμα οργανικών ή ανόργανων ενώσεων που πωλείται στο εμπόριο με σκοπό την εφαρμογή τους στο έδαφος για ανάπτυξη των φυτών.  Διακρίνονται 3 μεγάλες ομάδες:

  1. Αζωτούχα
  2. Φωσφορούχα
  3. Καλιούχα

τα οποία περιέχουν μεγάλες ποσότητες αζώτου, φωσφόρου και καλίου αντίστοιχα. Σε ένα λίπασμα μπορεί να υπάρχει μόνο μία ένωση (ή 1-2 θρεπτικά στοιχεία), ή μίγμα ενώσεων. Αυτά που περιέχουν μόνο μία ένωση λέγονται απλά, ενώ τα άλλα λέγονται μεικτά ή σύνθετα και είναι ουσιαστικά μίγματα των απλών. Η μορφή των λιπασμάτων μπορεί να είναι υγρή, στερεή (κόκκοι ή κρύσταλλοι) και σε ορισμένες περιπτώσεις αέρια. Τέλος τα λιπάσματα,  με βάση την προέλευση τους χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, τα ανόργανα (χημικά) και τα οργανικά. Τα πρώτα προέρχονται από τη σύνθεση στοιχείων μέσα από χημική επεξεργασία, που περιέχουν θρεπτικά στοιχεία σε διάφορες αναλογίες και τύπους. Οργανικά είναι όσα προέρχονται από ζωικές/φυτικές ύλες σε αποσύνθεση, όπως είναι η κοπριά.

Συσκευασία

Οι συσκευασίες των λιπασμάτων είναι όλες όμοιες, ανεξάρτητα με το σκοπό και τη σύνθεση του λιπάσματος. Στην κορυφή της συσκευασίας αναγράφεται η εμπορική ονομασία και οι δραστικές ενώσεις. Παρακάτω αναφέρεται ο τύπος του λιπάσματος και το όνομα και τα στοιχεία του παρασκευαστή. Κάτω από τον τύπο του λιπάσματος συχνά αναφέρονται 3 νούμερα (π.χ. 10-10-5).  Αυτά τα νούμερα εκφράζουν την ποσότητα σε ποσοστό % των στοιχείων άζωτο, φώσφορος, κάλιο αντίστοιχα μέσα στο λίπασμα. Αν υπάρχουν και άλλα στοιχεία/ουσίες αναφέρονται εκατέρωθεν των τριών αριθμών ή στο πλάι της συσκευασίας συνοδευόμενα από το δικό τους ποσοστό περιεκτικότητας.

Ορθολογική λίπανση

Παρόλο που τα λιπάσματα αποτελούνται από συστατικά ωφέλιμα για τα φυτά η λανθασμένη και υπερβολική εφαρμογή μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στον κήπο αλλά και στο περιβάλλον. Πριν την χορήγηση λίπανσης ο κηπουρός πρέπει να συμβουλεύεται το γεωπόνο του. Οι παράγοντες που εξετάζει ο γεωπόνος είναι :

  • το είδος του φυτού : φυτά που ανήκουν ακόμα και στην ίδια οικογένεια μπορεί να έχουν διαφορετικές απαιτήσεις
  • την εποχή εφαρμογής : τα περισσότερα προγράμματα λίπανσης εφαρμόζονται πριν την έναρξη της βλαστητικής περιόδου του φυτού. Επίσης οι υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να δημιουργήσουν ζημιές συνδυαζόμενες με λίπανση
  • την περιεκτικότητα του εδάφους στο επιθυμητό στοιχείο και τη διαθεσιμότητα του στοιχείου αυτού : αυτή εκτιμάται μέσω εδαφολογικής ανάλυσης
  • τον τύπο του λιπάσματος : ο κάθε τύπος λιπάσματος εφαρμόζεται διαφορετικά και ικανοποιεί διαφορετικές ανάγκες. Για παράδειγμα αν απαιτείται άμεση διόρθωση της θρεπτικής ανισορροπίας του φυτού εφαρμόζονται υγρά λιπάσματα.
  • τον τόπο φύτευσης του φυτού : στις γλάστρες προτείνεται κυρίως η εφαρμογή υδατοδιαλυτών λιπασμάτων γιατί αφήνουν λιγότερα άλατα στο χώμα

Αντίστοιχα ο κηπουρός πρέπει να φροντίζει να χρησιμοποιεί τη συνιστώμενη ποσότητα, να διατηρεί το φυτό ποτισμένο, να αποφεύγει την επαφή του λιπάσματος με τα φύλλα ή τον βλαστό του φυτού (ιδιαίτερα στα κοκκώδη) και να φροντίζει η εφαρμογή να γίνεται σε σωστές καιρικές συνθήκες (χαμηλή θερμοκρασία και ηλιακή ακτινοβολία).



Δείτε περισσότερα

Ακτινίδιο

Αναρριχώμενος θάμνος με γλυκούς καρπούς.

Πολύγαλα

Τα ροζ - μοβ άνθη που μοιάζουν με πεταλουδα